اسباب بازی اهرم قدرتمند یادگیری
دانش‌آموخته رشته طراحی صنعتی در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی‌ارشد از دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه هنر است. دکترای برنامه‌ریزی درسی از دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی دارد. سابقه تدریس و آموزش را در کارنامه فعالیت‌های خود دارد و برخلاف برخی افراد که اسباب‌بازی را تنها وسیله‌ای سرگرم‌کننده برای بچه‌ها می‌دانند، او به این ابزار نگاه آموزشی دارد. اعتقاد دارد اسباب‌بازی به اندازه‌ای قدرت دارد که بتواند خلاقیت را در وجود دانش‌آموزان کشف و شکوفا کند.
اگر معلم نگاه خود را نسبت به اسباب‌بازی وسعت دهد و از محدوده صرف بازی و سرگرمی خارج شود، با روشی روبه‌رو می‌شود که جالب، جذاب و شگفت‌انگیز خواهد بود. امروز، در فضای آموزشی، ابزارها و اسباب‌بازی‌ها در جهان یکی از قدرتمندترین اهرم‌های یادگیری هستند. اسباب بازی در نگاه نخست به کودکان محدود می‌شود، اما این کارشناس و متخصص حوزه آموزش و اسباب بازی، این ابزار را فراتر دیده و حتی معتقد است برای آموزش در دوران نوجوانی و بزرگ‌سالی هم می‌توان از این وسایل بهره گرفت.
آیدین مهدیزاده تـهرانی، متولد ۱۳۵۸ در تهران است و در کارنامه خود ویراستاری و تألیف چند عنوان کتاب را هم دارد. عضو انجمن مطالعات برنامه درسی ایران و مدیرمسئول و صاحب امتیاز فصلنامه تخصصی هنر و طراحی صنعتی چهارباغ نیز هست. با او به گفت‌و‌گو نشستیم تا در باب اسباب بازی و نقش آن در آموزش بیشتر بدانیم.
با توجه به اشرافی که نسبت به حوزه اسباب بازی و سرگرمی دارید، لطفاً بفرمایید نگاه کلی جامعه ما نسبت به این حوزه چگونه است و معلمان و همکاران آموزشی از چه منظری به این موضوع نگاه می‌کنند؟
واقعیت آن است که امروزه، در فضای آموزشی، ابزارها و اسباب بازی‌ها یکی از قدرتمندترین اهرم‌های یادگیری هستند. این ابزارها به معلمان کمک می‌کنند بتوانند مفاهیم و برنامه‌ها را به خوبی مطرح کنند و احتمال یادگیری را بالا ببرند. از منظر دیگر، حضور اسباب بازی‌ها در فضاهای آموزشی، ضمن آنکه باعث پویایی و نشاط می‌شود، می‌تواند محیط‌های آموزشی را آماده پرورش خلاقیت و نوآوری دانش‌آموزان کند. به نظر می‌رسد حضور اسباب بازی در کلاس‌های درس، ضمن پوشش برنامه‌های درسی آشکار، می‌تواند برنامه‌های درسی پنهان و ضمنی را هم در لایه‌های خود داشته باشد؛ مانند آموزش فرهنگ و آداب و رسوم، و محیط زیست.
آنچه در این میان مهم است، غنی‌سازی محیط یادگیری است که اصلی بنیادی در آموزش‌و‌پرورش محسوب می‌شود. این مهم با حضور اسباب بازی‌ها به بهترین نحو میسر است.
- مربیان آموزش دیده و مجرب
- برگزاری کمپین های موسیقی
- اردوهای آموزشی بین شهری
آیا اسباب بازی می‌تواند ابزاری آموزشی به‌حساب آید و در خدمت آموزش و یاددهی و یادگیری قرار گیرد؟ اگر پاسخ شما مثبت است، بفرمایید چگونه و چطور؟
بله. حتماً. ما همیشه در محیط‌های آموزشی به دنبال ایجاد فضایی برای به حداکثر رساندن یادگیری هستیم و همان‌طور که همه می‌دانیم، برای تعمیق هر مطلبی، باید از روش‌های گوناگون، مطالب را بازگو کرد که در این شرایط ابزارها نمود پیدا می‌کنند تا معلم را در محیط یادگیری کمک کنند و به اصطلاح محیطی غنی‌تر داشته باشیم. اسباب بازی‌ها هم به عنوان ابزاری در خدمت آموزش می‌توانند به محیط‌های آموزشی فراخوانده شوند و علاوه بر کمک به یادگیری، فرایندهایی چون مشارکت، همراهی و فعالیت‌های دانش‌آموزان را با خود همراه آورند. پیشنهاد ما در این باره اسباب بازی‌هایی هستند که سطح درگیری و فعالیت دانش‌آموزان را بالا ببرند.
اما دقت بفرمایید که ابزارهای آموزشی، همچون ماشین‌ها، به دنبال ساده کردن کارها هستند. اصولاً ابزار زمانی به کار می‌آید که جایی از فرایند متوقف شده باشد، وگرنه، در شرایطی که فرایند یادگیری خود به خود در حال وقوع باشد، نیازی به ابزار نیست. می‌خواهم بر این نکته تأکید کنم که نباید دچار ابزار‌زدگی و افراط در این حوزه شد.
اصولاً چه نوع اسباب بازی‌هایی این قابلیت را دارند که از زاویه فناوری آموزشی به آن‌ها نگاه کنیم؟
همه نوع اسباب بازی می‌تواند در این دسته قرار گیرد. آنچه در این مقوله مهم است، خلاقیت معلمان در استفاده از اسباب بازی است. گاهی حتی معلمان می‌توانند از منظرهای گوناگون به اسباب بازی نگاه و برنامه‌های خود را تدوین کنند. همان‌طور که گفتم، معلمان در هر لحظه که احساس کنند فرایند یادگیری یا آموزش دچار توقف یا حتی کند شده است، می‌توانند بنا بر خلاقیت خود، این ابزارها را به خدمت بگیرند. این است که امروزه می‌توان با تنوع و گستردگی محصولات این صنعت، مفهومی شبیه به سواد اسباب بازی و سرگرمی را مطرح کرد. به این مفهوم که معلمان باید مفاهیم کدگذاری شده توسط طراحان اسباب بازی را خوانش کنند تا بتوانند با این محصولات مفاهیم مدنظر خود را کدگذاری کنند.
منبع : مجلات رشد
